Neyin sesi

28 May�s 2011 Cumartesi, 08:26

Ay�e B�h�rler

"Selam Ay�e ablac���m, ger�ekten dinci bir politika m� izliyoruz? AKP'den �rkmeye ba�lad�m. Sibel �resin neden b�yle bir konu�ma yap�yor, sen onayl�yor musun abla? Ben iyice tedirgin olmaya ba�lad�m acaba? Avrupa'ya geri mi d�nsem?"

Bu e-postay� almadan �nce do�rusu Sibel �resin'in a��klamalar�n� hi� de ciddiye almam��t�m. �resin ne bir dini otorite, ne bir dini ara�t�rmac�, ne bir kanaat �nderi, ne bir yetkili, ne bir siyasi ne de meslek alan�nda �al��malar� ile tan�nan birisiydi. Yani ortada bir bilen ya da otorite de�il, kendi hayat tecr�besinden ��kard��� sonu�lar� fikir olarak f�rsat bulup sundu�u seminerlerde anlatan birisi vard�. �stelik bu seminerlerin ciddiye al�nacak bir taraf� da yok. �resin'in �ok e�lilik d���nda kad�nlara di�er tavsiyelerinin hepsi tart���lmaya de�er. Kad�nlara "aptal numaras� yap�n" derken ikiy�zl�l���, "itaat edin" derken ��karc� bir bi�imde beraberli�i s�rd�rmeyi tavsiye eden �slubunun �slam ile, hatta muhafazakar bak�� ile hi� bir ba�lant�s� olmamas� gerekir. T�m bunlar olsa olsa modern d�nyan�n kad�n-moda dergilerinde yer alan, ili�ki gurular�n�n tavsiyeleri ile gelenekselli�i y�zeysel alg�layan bir muhafazakar bak���n kar���m� olabilir. Biraz Cosmopolitan, Marie Claire gibi dergilerden aparma (aldatan e�e ne yapmak laz�m), biraz Sex and City dizisindeki �neriler, biraz da "aile saadeti" gibi isimler ta��yan dindar erkeklerin kaleme ald��� kitaplar�n kar���m�... Biraz da kendi hayat�n� b�t�n kad�nlar�n hayat�na tek �rnekmi� gibi g�ren ba�ka hayatlardan habersiz bir bak��...

Bu kar���m� i�eren tavsiyeler d���nda ben bu seminerlerde bir �ey g�rmedim. B�yle seminerler olsa olsa insanlar� dinden so�utur. Malum �a��m�zda ki�isel geli�im seminerleri b�y�k ilgi g�r�yor. Kimsenin seminere gidip hayat� veya g�r��leri falan da de�i�miyor. Ama moda... Y�zeysel bir i�eri�e sahip b�yle bir konu�man�n T�rkiye'nin g�ndemine oturmas� ise b�y�k ba�ar�. Bu olsa olsa orta ve �st� gelirli kad�nlar�n baz�lar�nda g�r�len, konformist bir bak���n; "kocam�n paras�n� yiyeyim, rahat�m yerinde olsun da ne yaparsa yaps�n" anlay���n�n muhafazak�r camiadaki izd���m� olabilir. Kocalar� hayat sigortas� gibi g�rmenin ideolojik ya da dini de�il son derece oport�nist bir taraf� var. B�yle bir anlay��ta kad�n i�in konumunun e� ya da kuma ya da metres olmas� hi� fark etmez. Bu nedenle bence konunun dincilikle, dindarl�kla, muhafazakarl�kla falan ili�kisi olmad���n� idrak edip, basit bir insanl�k hali olarak g�r�l�p ge�ilmesi gerekir.

Sibel �resin bir k�s�m kad�n�n destekleyebilece�i bir g�r���n sesi. O, ne iktidar�n ne de M�sl�man kad�nlar�n g�r��lerini seslendiriyor. Bu nedenle e-posta sahibi arkada��ma rahatl�kla korkulacak bir �ey yok diyorum.

KAD�M SORUN: �OK E�L�L�K

Ve tabii ki kuyuya at�lan ta� misali �imdi de bir�ok �ok e�lilik sorusuna muhatap oluyoruz. Toptan k�sa bir kendi �ahsi g�r���m� bildirerek bu mevzuyu kapatmak isterim. Bu konunun, k�resel, sosyal ve dini boyutlar� var. Dini boyutu konusunda s�yleyecek s�z�m olmaz, ancak di�er konularda g�zlemlerim ��yle:

�ok e�lili�in hukuki olarak serbest oldu�u �lkelerde kad�nlar�n mutlu mesut ve haklar�n�n korundu�u bir tablo yok. �ok e�lili�in yasal olarak uyguland��� �lkelerde kad�nlar �ifte standartl� bir adalet sistemi ile ba� ba�a kal�yorlar. Hukuk sistemleri, zay�f ve g��s�z olan kad�n� korumad��� gibi adaletli olma kriteri ki�ilerin vicdan�na b�rak�lm��. Vicdan� olan erkek ma�dur etmiyor. Ya da arkas�nda g��l� bir ailesi olan zengin kad�n ma�dur olmuyor.

Ama tablonun geneline batt���m�zda kuma nedeni ile dayak yiyen, peri�an olan, soka�a at�lan kad�nlar�n ya�ad�klar�na derman olarak �areler dahi �retilemiyor. Baz� toplumlarda �ocuklar kocada kald��� i�in de kad�nlar i�in tekrar tekrar evlilikler yapmak tek �are olarak g�r�l�yor.

K�rfez �lkelerinden gelen bir han�m� daha yeni dinledim; �niversite mezunuydu. E�i taraf�ndan �zerine kuma getirildi�ini, hi� bir nafaka ve destek olmadan soka�a at�ld���n� anlat�rken, hukuki olarak hakk�n� arayabilece�i hi� bir mekanizma olmad���n� s�yl�yordu. Bu konu sadece bizim de�il erke�in oldu�u her yerde g�ndemde.

Endonezya'da �ok e�lili�in sebep oldu�u zararlar ile m�cadele eden Rahima �rg�t�n�n www.rahima.or.id sitesinde kad�nlar�n �ok e�lilik ile m�cadelelerini okuyabilirsiniz. Endonezya'da �ok e�lilik sadece memurlara yasak. Bu �rg�t�n �at�s� alt�nda toplanan kad�nlar, �ok e�lili�i tercih eden erkeklere sosyal manada hayat� dar etmeyi ama� edinmi�ler.

Yemen'de ise Aden �niversitesi'nin �ok e�lilik �zerine �al��an merkezi "WRTC Woman Research and Training Center" womencenter@y.net.ye, www.adenuniversity.edu.ye konuya ili�kin farkl� bak�� a��lar� ve bilgilerin yan� s�ra bu konuda toplumda kar�� kar��ya kal�nan sorunlara ili�kin bilimsel �al��malar� izlemek isteyenlere bir hayli veri sunuyor. ��nk� Yemen, �ok e�lilik y�z�nden kad�nlar�n en fazla ma�dur oldu�u �lke. Evlilik ve bo�anma s�re�lerinde bile daha yeni yeni s�z hakk� olan kad�n, �ok e�lilik durumunda kald���nda her �eye raz� olmas� gereken k�le haline geliyor. �slami kurallara g�re y�netilen Malezya'da baz� eyaletlerde �ok e�lilik yasak. Baz� �slam �lkelerinde soka�a at�lan birinci e�leri muhafaza eden dernekler kurulmu�.

Teori ve uygulama fark� her yerde kar��m�za ��k�yor. Burada temel olan ise her �eyde oldu�u gibi insanl��� muhafaza etmek. Elbette insan yap�s� de�i�mez. Ancak �slam, mevcut bir e�ilimi adalet �art� ile s�n�rland�rarak kontrol etmeyi ama�l�yor. �nsan f�trat�na bakt���m�zda ise adaleti korumak e�ilimi nefsi memnun etmek ile yar��am�yor ne yaz�k ki.