Pazar�n ertesi tufan olmas�n

08 A�ustos 2014 Cuma, 09:21

Nuriye Akman/ZAMAN

Oy vakti geldi �att� ama ��len de�il sava�tay�z sanki. Her g�n�l yaral�, herkeste bir yar�n korkusu. Cumhurba�kan�n� se�mek �fkeyi dindirir mi yoksa yeniden �iddet sarmal�na m� girilir bilmiyoruz. �ster parlamenter sistemde kalal�m, isterse fiili ba�kanl��a ge�elim, her hal�karda bir k�s�r d�ng� i�indeyiz: Hayat� kurumlar�m�z i�lemiyor.

Payla�
Tweetle
Payla�
G�nder
Yazd�r
A A
Cumhuriyetimizi in�a ederken temel kurumlar� d�rtba�� mamur olu�turabilseydik, bug�n kendi ��karlar� ad�na toplumsal dengeyi tarumar edenlere dur diyebilirdik. Maalesef T�rkiye�nin kurumlar� sabit esaslarla �al��mad� hi�. Yasama, yarg� ve y�r�tme, daima kurallar�n keyfekeder esnetildi�i veya yok say�ld��� bir sistem yaratt�. Bile�ik kaplar misali, medya ve STK�lar da bu �arp�k foto�raf�n par�as�yd�.

Hayat�n b�t�n cephelerinde; ula��m, sanayi, e�itim, askerlik ve �ehircilikte kurumlar�n d�zg�n, g�venli, e�itli�e dayal� hizmet verilebilmesi i�in, daha en ba�tan sa�lam �l��ler getirilmeliydi. Ne zaman b�y�k bir faciayla kar��la��rsak o zaman hat�rland� bunlar. Fakat olaylar�n s�cakl��� i�inde sa�a sola ko�ulup yine eski d�zene d�n�ld�. B�t�n kurumlar benzer zaaflarla malul oldu�undan hi�biri di�erinin hatas�n� sorgulayamad�. T�rkiye k���t �zerindeki hukuk devleti fakat ger�ekte bir kaos d�zeniydi.

Sand�k, ganimeti payla�acak yeni gruplar� belirlemeye yarad� sadece. Hi�bir iktidar, oligar�inin tun� yasas�n� k�rmad�. Baz�lar� k�rmaya �al���r gibi g�r�nd�, sonunda malum b�nye onu kulu haline getirdi. Y�netilenler aras�nda kula kul olmakta beis g�rmeyenler kadar yaygaray� basanlar da ��kt�. Ancak ses zaman�nda y�kseltilmedik�e ve daha �nemlisi isyan ahlak� t�m kesimleri kapsamad�k�a sonu� al�namazd�.

Hepimiz bu kara d�zenin kurbanlar�y�z. Gezi eylemleri ba��yla ve sonuyla bunun en bariz i�areti, fakat 81 y�ll�k gerilim filminin sadece bir sahnesiydi. G�c� k�skan��a ellerinde tutan, toplumun her kanad�yla payla�mayan veya bir payla��p bir vazge�en, siyasal, sosyal ve ekonomik haklar� yayg�nla�t�rmak yerine k�s�tlamaya �al��an h�k�metler, bozuk d�zenin ta�eronlar� olduklar�n� kavrayamad�lar. �lkeyi ayakta tutan kurumlar�, gelenekleri ve ilkeleri sars�lmayacak bir �ekle sokmad�klar� i�in g�nleri say�l�yd�. D�nyevi ve �lahi iki sebeple: Bir; g�r�nmeyen as�l patronlar yeni bir ta�erona a�erebilirlerdi. �ki; tarih s�m�rgen sistemlere il�nihaye izin vermiyordu.

Oligar�inin tun� yasas�nda yazmayan bir ger�ek var: Rencide edilenlerin olumsuz hisleri, onurland�r�lan kesimleri de zehirler. Evrenin her noktas�nda ge�erli varl���n birli�i yasas�n�n do�al sonucudur bu. Ta�eron takas�n�n yaratt��� k�s�r d�ng�y� nas�l k�raca��m�z belli: Kendi ��kar�n�z� koruman�n tek yolu, ba�kalar�n�nkini de korumak. Ya devrimle ya evrimle! Devrim ate�ini ma�durlar yaksa da s�re�te en fazla onlar�n can� yand���ndan evrim yolu daha makul g�r�n�yor.

Muhta� oldu�umuz kudret damarlar�m�zdaki asil kanda de�il. Asalet beynimizi nas�l kulland���m�zla ilgili bir mesele. Ak�l melekemiz ki�ilerle u�ra�may� b�rak�p kurumlar� adam edecek �nce. Ki�ileri bi�imlendiren ba�ta aile olmak �zere okul, mahkeme, ordu, fabrika, sermaye, sand�k, parlamento, vak�f, medya ve sanat gibi kurumlard�r. Onlard�r do�as� iyili�e meyyal olanlar� bile k�t�l��e iten. Onlard�r g�nl� k�t�l��e yatk�nlar� durduran. �yleyse herkes kendi kurumunu yeniden in�a etmek mecburiyetinde.

Mesela medya bir yanl��a �ahit oldu�unda �� maymunu oynamayacak, bu ak�e bilgileri gelece�in kara g�nleri i�in biriktirmeyecek. H�k�metler, reklam verenler ve di�er g�� odaklar�yla mesafelerini iyi ayarlayacak. �Hele �u k�pr�y� ge�ene kadar ay�ya day� diyelim� demeyecek. K�pr�y� ge�se bile ay�n�n d�n�p pen�elerini ona ge�irebilece�ini unutmayacak. Ne yalakal�k ve ne de d��manl�k! Sadece do�adaki �o�ulculuk kollanacak.

�imdi karar verilip uygulamaya konsa, birka� on y�l�m�z bu m�cadeleyle ge�er ama d�zg�n bir medyan�n yarataca�� sinerji di�er kurumlar� da olumlu etkiler. Esasla u�ra��rken usul� g�zden ka��rmamak, ki�ileri de�il kurumlar� �ncelemek. ��in p�f noktas� bu. Sand��a giderken �Kimi se�ersek kurumlar� ilkesel d�zeyde yeniden in�a etmemiz kolayla��r?� sorusuna cevap arayaca��z.