Se�menin, belediye ba�kan� se�iminde oyunu kullan�rken, ki�iye yani isme �nem verdi�i san�s� ger�ek de�ildir. Do�rudan ya da dolayl� katk�s� olan biri olarak, 1974 se�iminden bu yana aday belirlenmesinde g�rd���m ger�ek, se�menin �ok b�y�k oranda adaya de�il, partiye oy verdi�idir. Ayr�ca, kent i�i n�fusu milyona yakla�m�� illerdeki sand�k sonu�lar�, belediye ba�kanl��� se�imlerinde, se�menin daha �ok �ndeki iki b�y�k parti aras�nda bir se�im yapt���n� belgeler. Yani bir anlamda, tek ki�ilik se�im oldu�undan se�men, iki en b�y�k partiden birisi �zerinde durur.
Bu savlar�m� k�rk y�l� a�an deneyimime dayanarak belgelemeye �al��aca��m:
1973 genel se�iminde CHP, yeni genel ba�kan� B�lent Ecevit�le birinci parti olmu� ve Erbakan Hoca'n�n Milli Selamet Partisi'yle h�k�met kurmu�tu. Uzun aradan sonra CHP, halk�n indinde Karao�lan Ecevit ile uzun s�recek bir iktidar partisi imaj� yaratm��t�. K�br�s Bar�� Harek�t� ile de bu imaj, �ok daha g��lenmi�ti. 1973 Aral�k ay�ndaki yerel se�im CHP�nin bu r�zg�r� alt�nda yap�ld�. �stanbul, Ankara, �zmir ba�ta b�y�k illerin hepsinde belediye ba�kanl�klar�n�, S�leyman Demirel�in Adalet Partisi kar��s�nda CHP kazand�. Sonralar� �nl� olan Ahmet �svan, Vedat Dalokay ve �hsan Alyanak o se�imde hen�z s�radan adaylardan biriydiler.
1977 genel se�imine giderken Artvin�den Mu�la�ya, Edirne�den Hakk�ri�ye se�menin g�z�nde art�k, Karao�lan Ecevit vard�. CHP o se�imde 1950 sonras� ilk kez y�zde 42 oy ald�. Ayn� y�l yap�lan yerel se�imde, ba�ar�lar�yla tan�nm�� olan ba�kanlar �n se�imi yitirdiler. Aytekin Kotil, Ali Din�er gibi yeniler, �stanbul ve Ankara ba�ta, �nceki se�imden daha �ok ilde, belediye ba�kan� oldular.
12 Eyl�l 1980 darbesi sonras� askeri cunta, partileri kapatt�. 1983 genel se�imine general Kenan Evren�in onaylad��� partiler ve adaylar kat�ld�lar. Dolay�s�yla 1984 yerel se�imi se�menin kafas�n�n kar���k oldu�u bir ortamda yap�ld�. Se�imler, iktidarda olan Turgut �zal��n partisi ANAP��n kazan�m�yla sonu�land�. Yine bilinmeyen isimler, �rne�in �stanbul�da Bedrettin Dalan, Ankara�da Ni�deli eski bakan Mehmet Alt�nsoy ve �zmir�de de gen� hesap uzman� Burhan �zfatura belediye ba�kan� oldular. Gazetelerin ba�l��� ��yleydi, �ANAP��n zaferi�. Oyunu veren se�men, bu �� ismi de yeni tan�d�.
1989 yerel se�imine do�ru ANAP h�zl� bir d����teyken, CHP�nin yerine kurulan Erdal �n�n��n�n ba��nda oldu�u Sosyal Demokrat Halk�� Parti (SHP) y�kseli�teydi. Partisinin bu durumuna kar��n art�k b�y�k �ehir stat�s�n� de sa�lam�� �stanbul�da, ANAP�l� Ba�kan Bedrettin Dalan, tart��mas�z bir �st�nl�k g�steriyordu. Se�im �ncesi en son anketlerde y�zde 70�lerin �zerinde bir �ans� vard�. Sand�klar a��ld���nda beklenen ger�ekle�medi; se�men yine partilere oy vermi�, SHP 67 ilin 42�sinde belediye ba�kanl�klar�n� eline ge�irmi�ti. Haber ba�l�klar�n�n i�inde en anlaml�s�, ��zal�a se�men darbesi� idi. �zetle partisi y�z�nden y�zde 70 �ansl� Dalan bile, �stanbul�u kaybetmi�ti.
1994�e gelindi�inde, �zal��n �l�m� sonras� �ankaya�ya ��kan S�leyman Demirel�in yerine DYP�nin ba��na ilk kad�n Ba�bakan Tansu �iller gelmi�ti. Ne var ki �lke, ter�r�n t�rmand���, enflasyonun y�zde 100�leri ge�ti�i bir d�nemi ya��yordu. O ortamda yap�lan yerel se�imlerde oylar da��lm��, hemen her ilde y�zde 25�ler d�zeyinde oy alarak �ne ��kan partinin aday� belediye ba�kan� olmu�tu. B�y�k illerde sol ve sa� partiler b�l�nm��, �rme�in �stanbul�da SHP Z�lf� Livaneli�yi, DSP Zekeriya Temizel�i, CHP Ertu�rul G�nay�� aday ��karm�� ve Erbakan Hoca'n�n aday� R. T. Erdo�an ald��� y�zde 24 oyla, sand�ktan belediye ba�kan� ��km��t�.
1999�da yerel se�imler, genel se�imle birlikte ayn� g�n yap�ld�. Dolay�s�yla zaten 28 �ubat dolayl� darbesi y�z�nden kafas� tam kar��m�� olan se�menin, partiler dururken adaylara bakacak h�li yoktu. �line g�re de�i�en, da��n�k bir oy da��l�m� oldu ve genellikle bir �nceki belediye ba�kanlar�n�n partileri kazand�. �rne�in �stanbul�a, Erbakan Hoca'n�n yasakl� ba�kan� R. T. Erdo�an��n yerine ayn� partiden Ali M�fit G�rtuna geldi.
2004�e gelindi�inde se�men art�k AKP ile tan��m�� ve kar��s�nda iktidar� de�i�tirecek g��te bir parti kalmad���n� g�rm��t�. ��nk� ana muhalefet CHP i�inde, genel ba�kan ile kar��tlar� aras�nda k�yas�ya bir kavga s�rmekteydi. Do�al olarak hemen her yerde belediye ba�kanl�klar�n� AKP adaylar� kazand�. Kadir Topba�, o se�imden bu yana �stanbul�da, partisinin g�c�yle devam ediyor.
2009 yerel se�iminde de se�men AKP�nin mutlak iktidar�n�n etkisi alt�nda, yine adaylara bakmaks�z�n oyunu kulland�. �stanbul�da CHP, U�ur D�ndar��n y�netimindeki TV tart��ma programlar�nda, iki �nemli AKP�li kar��s�ndaki ba�ar�l� imaj�na dayanarak bu g�nk� Genel Ba�kan� K�l��daro�lu�nu Ba�kan Topba��a rakip ��kard�. Sonu�ta CHP, bir �nceki se�imdeki oyunun iki puan �zerinde oy alabildi.
Bunlar� neden an�msatt�m: AKP, 30 Mart 2014 yerel se�imi i�in ba�ta Ba�bakanlar� olmak �zere, kampanyay� ge�mi�te oldu�u gibi �parti olarak� ba�latt�. Yanda� durumuna getirdi�i yaz�l� ve g�rsel medyada, partinin se�im propagandas�n� s�zde yeni projelere ve vaatlere dayayarak s�rd�rece�i g�z�k�yor. Hi�bir yerde AKP adaylar� konusunda ne bir haber ne de tart��ma var. Oysa CHP�de, aylar �ncesinden ba�layan bir aday aday� kap��mas� s�r�p gidiyor. �zellikle �� b�y�k il i�in piyasaya ��kan aday aday� senaryolar�, se�men indinde tam bir �politika dizisine� d�nd�. Genel ba�kan yard�mc�lar�ndan milletvekillerine kadar bir�ok �nl� ismin, se�imde partinin �ans�n� nas�l y�kseltecekleri(!) dedikodular� medyan�n en magazinsel g�ndemi olmaya devam ediyor.
An�msatt���m ger�eklerden yola ��karak, belediye ba�kan� se�imleri i�in g�r�� ve �nerilerimin alt�n� �izmek istiyorum: Y�llard�r CHP�de adaylar�n atama ile belirlenmesi gelenek h�line geldi. Bundan �t�r� �zellikle �ye taban� �ok geni� olan yerlerde �rg�t, hem propagandada hem de se�im g�n� sand�kta yeterince �al��mad�. Oysa ge�mi�teki ba�ar�l� sonu�lar�n arkas�nda, adaydan �ok, mahalle delegesinden genel ba�kana kadar bilin�li ve �zverili �al��an, bir parti �rg�t� oldu�unu, kimse yads�yamaz. O nedenle, 2014 se�iminde, b�y�k kentlerin t�m�nde belediye ba�kan adaylar�, partiye kay�tl� �yelerle yarg�� denetiminde belirlenmelidir. Genel Ba�kan, genel merkez ve yerel y�netimler, g�c�n� ve zaman�n� aday tart��mas� yerine, �zellikle �stanbul ba�ta, b�t�n b�y�k illerde, kent sorunlar� ve ��z�m �nerileri �zerine y�klemelidir. Bilinsin ki se�men bu se�imde de, aday�n kim oldu�una de�il, hangi partinin kendisine daha d�r�st, daha verimli, daha h�zl� ve daha hak�a hizmet verece�ine bakacakt�r
|