CHP yol ayrımında

08 Eylül 2014 Pazartesi, 10:27

Ali Bulaç/ZAMAN

Türkiye, açık veya üstü örtük siyasetin vesayet altında yol almaya çalıştığı bir ülke. İlk müdahale olan 27 Mayıs’ta CHP önemli rol oynadı. Aydınlar genellikle CHP’nin yanında yer alır. Türkiye’de aydının seçkinci karakteri dolayısıyla merkez sağ veya Milli Görüş partilerine değil de CHP’ye yakınlık göstermesi CHP’yi oy deposu olan kitlelerden ayırır. Kılıçdaroğlu elitlere saygı gösterip elitizme karşı çıkarken önemli bir sorunun altını çizmiş oluyor.


Paylaş
Tweetle
Paylaş
Gönder
Yazdır
A A
Bu açıdan CHP’nin en kıdemli siyasetçilerinden Deniz Baykal’ın gözlemleri önemlidir. “Siyasal Katılıma Bir Davranış İncelemesi” adlı kitabında (1970-Ankara, s. 117-118) Deniz Baykal iki siyaset arasındaki farkı şöyle anlatır:

“Belli ilkeler grubuna göre toplumu düzenleme amacına yönelmiş bir siyaset anlayışı vardır... (Bu ilkelerin) belli bir soyut değer açısından taşıdıkları önem özellikle ağır basmaktadır. Böyle bir değerlendirmenin yapılması ise, entelektüel bir faaliyeti gerekli kılmaktadır. CHP’nin toplumdaki elit gruplara bağlılığı buradan gelmektedir. CHP hareketinin altında yatan siyaset anlayışı, belli soyut değerlere göre taşıdıkları önem dolayısıyla seçilmiş bazı ilkelere dayanarak toplumu düzenlemek amacına yönelmiştir. Bu durum da onu bu değerlerle uğraşan toplumsal gruplara karşı hassas hale getirmektedir. Buna karşılık, DP çizgisinde yer alan hareketin altında yatan siyaset anlayışı, belli ilkelere göre toplumu düzenlemek amacına yönelmiş değildir. Bu, daha çok toplumda karşı tepki şeklinde kendini gösteren bir siyaset anlayışıdır. Bunun içinde, ortada görülen ilkeler, siyasal faaliyete yön vermek üzere önceden konulmuş ilkeler değil, faaliyetin sonucunda kendiliğinden ortaya çıkan ilkelerdir. Bu anlayışa göre siyaset, toplumsal dengenin bir muhassalasıdır, yoksa o dengeyi değiştirecek bir araç değil. Bununla ilgili olarak, AP (Adalet Partisi), soyut değerlerle uğraşanlardan değil, toplumun tabanından gelecek taleplere, baskılara karşı hassastır. Seçim planındaki başarısı da bunun sonucudur.”

Baykal CHP ile sağ kitle partileri arasındaki farkları beş noktada toplar:

“1 - CHP geleneğinde önemli olan, belli bir çözümün “soyut değeri ve rasyonel geçerliliği”dir. DP (Demokrat Parti)-AP çizgisinde ise çözümlerin sosyal işleyebilirliliği, talep-imkân dengesi yani “fonksiyonel” değeri önemlidir.

2 - CHP’nin siyaset anlayışı “sistematik ve ütopik” olduğu halde, DP-AP’ninki “ampirik ve pragmatik”tir.

3 - CHP’nin siyaset anlayışı “elitist (seçkinci)”, sağ kitle partilerinki ise “popülist (halkçı)” niteliktedir.

4 - Kadroların temel yaklaşımı farklıdır. CHP anlayışında siyasî kadro “misyoner tipler”den, DP-AP çizgisinde ise kadrolar “siyasî komisyoncu (political brokers)” denilen tiplerden oluşmaktadır.

5 - İki parti tipinin ihtiyaçlar karşısındaki tavırları da farklıdır. CHP çizgisi, sürekli olarak ihtiyaçların tatminini geriye bırakmak, uzun vadeli ihtiyaçları ön plana almak eğilimi göstereceği halde, DP-AP çizgisi ani ve kısa vadeli tatminler arayacaktır.”

1980’lerden sonra Bülent Ecevit de, Türkiye’de sol hareket içinde etkin olan seçkincilerden yakınmıştı. Ancak Ecevit ve diğer sol, sosyal demokrat ve sosyalist hareket içinde yer alanlar, kendilerini değiştirme, toplumun değişen ihtiyacı ve yükselen taleplerine göre politikalarını yeniden düzenleme yolunda adım atmadılar. Aydınlar kendileri için özgürlük, halk için despotizmi öngörmüşlerdir. Beş müdahaleye ve aydının genelde itirazına rağmen 1950’den bu yana sağ partilerin siyasal iktidarı ellerinde tutmaları (DP-AP-ANAP- RP-AK Parti), Tek Parti geleneğine ve onun temel varsayımlarına bağlı olan seçkinlere, aydınlara ve bunların somut ifadesi olan siyasal partilere karşı halkın gerçek tutumunun ne olduğunu yeterince göstermektedir. Zamana karşı dayanıklı tek parti vardır, o da CHP’dir, çünkü CHP sadece devletin partisi değil, devletin kendisi olmak istemektedir.

Ancak tarihinde ilk defa CHP kenara itildi, AK Parti iktidarı onu “çevre partisi” olmaya zorladı. Şimdi CHP yol ayrımında bulunuyor; ya paradigmatik bir değişim geçirecek veya Türkiye her defasında meşru seçimleri kazanan tek parti yönetimine doğru giderken sadece seyredecek. Kılıçdaroğlu bunun farkında, bir hamle yapmak istiyor